گرمایش گلخانه یکی دیگر از کاربرد های سامانه های گرمایش تابشی است. روش های متداول برای گرمایش گلخانه استفاده از بخاری های هوای گرم (همرفتی) است،که به دلیل اتلاف بالای انرژی و تبادل حرارت از طریق سقف و دیواره ها حجم زیاد ی از انرژی پرت میشود علاوه بر اینها تولید شبنم بر روی گیاهان وریزش باران مصنوعی از سقف سالن باعث مرطوب شدن سطح گیاه و افزایش آفات ذر گیاه میگردد ، دراین روش سطح و بستر خاک همواره سرد است و ریشه گیاه دمای مورد نیاز را ندارد.
معرفی سیستم گرمایش تابشی گلخانه مهرتاب
اهمیت گرمایش گلخانه
گرمایش گلخانه یک عامل بسیار حیاتی برای رشد و تولید بهتر گیاهان است. با ایجاد و حفظ دمای مناسب در گلخانهها، میتوان شرایط بهینهای را برای توسعه گیاهان ایجاد کرد. از تأثیرات و مزایای مدیریت گرمایش گلخانه عبارتند از:
- بهینهسازی فرایندهای فیزیولوژیک گیاهان و ارتقا کیفیت محصولات
- کنترل کاهش استرس گیاهی
- کنترل آفات و بیماریهای گیاهی
- استفاده بهینه از منابع گلخانه
- جلوگیری از سرمازدگی گیاهان، میوهجات و گلها
اهمیت دمای مناسب
انواع گیاهان و شرایط محیطی: دمای مناسب برای گیاهان به نوع گیاه، محیط و فصل بستگی دارد. این موضوع نیازمند دقت و توجه به ویژگیهای هر گیاه است.
پیشگیری از بیماری و اختلالات: حفظ دمای مناسب در گلخانهها میتواند به طور فعال از بروز بیماریها و اختلالات دیگر در گیاهان جلوگیری کند.
عملکرد بهینه گلخانه: برای داشتن یک گلخانه با عملکرد بهینه، حفظ دما و ایجاد گرمای مناسب از اهمیت بسیاری برخوردار است.
انواع سیستمهای گرمایش گلخانه
سیستمهای گرمایش گلخانه بر اساس اینکه چگونه انرژی و دما را در گلخانه پخش و توزیع میکنند متفاوت هستند که در زیر به بررسی آن میپردازیم:
سیستم گرمایشی گلخانه موضعی
سیستم گرمایش گلخانه موضعی به سیستمی گفته میشود که در آن گرما به طور موضعی و در نقاط خاصی از گلخانه تولید میشود. در سیستم گرمایش گلخانه موضعی، هیترها یا منابع تولید گرما در نقاط خاصی از گلخانه قرار داده میشوند این سیستمها برای گلخانههای کوچک و متوسط مناسب هستند؛ اما در صورت استفاده از این نوع سیستم در گلخانههای بزرگ نیاز است تجهیزات گرمایش گلخانهای در تعدادی بالاتر و در نقاط استاندارد قرار بگیرند تا توزیع گرما به خوبی صورت بگیرد.
سیستم گرمایشی گلخانه مرکزی
سیستم گرمایش گلخانه مرکزی به سیستمی گفته میشود که در آن گرما به طور مرکزی توسط یک کوره، دیگ بخار یا هواساز مرکزی تولید میشود و سپس گرمای تولید شده توسط لوله یا کانالهایی به نقاط مختلف گلخانه منتقل میشود. این سیستمها برای گلخانههای بزرگ مناسب هستند.
سیستم گرمایش از کف گلخانه
گرمایش از کف، یکی از انواع سیستمهای گرمایش گلخانه مرکزی میباشد که آب توسط موتور یا بخاری مرکزی گرم شده و توسط لوله از کف گلخانه یا از زیر خاک گرما را به تمامی نقاط انتقال میدهد. این روش برای گیاهانی که نیاز است ریشه گیاهان گرم بماند مفید میباشد. البته به در این نوع سیستم گاهی از کابل برق نیز برای گرم کردن استفاده میشود.
سیستم گرمایش تابشی گرماتاب
سیستمهای گرمایش تابشی، با بهرهگیری از فناوری تابشی، شرایط بهتری برای رشد و تولید گیاهان ایجاد میکنند. استفاده از گرمای تابشی یا گرماتاب در گلخانهها به میزان قابل توجهی هزینههای مرتبط با مصرف برق، گاز و سوخت را کاهش میدهد. این اقدام همچنین میتواند به جلوگیری از هدررفت هزینههای گزاف کمک کرده و به بیشترین صرفهجویی انرژی منجر شود.
با توجه به اهمیت حفظ دما و گرمای مناسب در گلخانه، استفاده از سیستمهای گرمای تابشی میتواند نقش مهمی در بهینهسازی رشد و تولید گیاهان داشته باشد. این اقدامات نه تنها به بهرهوری منابع انرژی کمک میکنند بلکه اثر مثبتی بر عملکرد اقتصادی و محیط زیستی نیز دارند.
بهترین سیستم گرمایش تابشی گلخانه
انتخاب بهترین سیستم گرمایش برای گلخانهها به منظور حفظ محیط زیست و افزایش بهرهوری امری ضروری بهحساب میآید. یکی از پیشروهای این زمینه، سیستم گرمایش تابشی است که با ارائه ویژگیهای منحصربهفرد، به عنوان بهترین راهکار برای تأمین حرارت در گلخانهها شناخته میشود.
سیستم گرمایش تابشی به وسیله انتقال مستقیم انرژی ، در مقایسه با سایر روشهای گرمایش، از مزایای فراوانی برخوردار است. این سیستم علاوه بر اینکه باعث افزایش دما به صورت سریع در داخل گلخانه میشود، به دلیل عدم نیاز به هوا به عنوان وسیله انتقال حرارت، مصرف انرژی را به شدت کاهش میدهد. همچنین، از آنجا که تأمین حرارت به صورت مستقیم و در نقاط مورد نیاز انجام میشود، این سیستم توانایی بهینهسازی دما را در سراسر گلخانه دارد.
در ادامه به معرفی و توضیحات بیشتر درباره مزایا و امکانات سیستم گرمایش تابشی برای گلخانهها پرداخته و نقش برجستهای که این تکنولوژی در تحولات مثبت حوزه کشاورزی ایفا میکند، را بیان خواهیم کرد.
در استفاده از سامانه های گرمایش تابشی انرژی گرمایی از طریق امواج الکترو مغناطیس به سطح و بستر گیاه منتقل کرده و به گرما تبدیل میشود، در این روش گرمای زیر سقف افزایش پیدا نمی کند و بیشترین دما کف سالن و بستر گیاه دارد به همین دلیل تبادل حرارتی از سقف گلخانه بسیار کم میگردد و موجب کاهش چشمگیر مصرف سوخت میشود ،گرمایش تابشی در گلخانه شرایط تابش خورشید را برای گیاهان فراهم میکند ( تابشی همانند آفتاب) Sun Like Heating ، با استفاده از سامانه های گرمایش تابشی در گلخانه کاهش ۵۰ تا ۷۰ درصدی در مصرف انرژی صورت میگیردو باعث افزایش کیفیت هوای داخل گلخانه میگردد .
در گذشته گلخانهداران فقط به دانستن دمای هوا اکتفا میکردند و عقیده داشتند که دمای هوای مهمترین فاکتور برای رشد گیاه است. پس آنها یک ترموستات با یک دمنده کوچک در محیط قرار میدادند تا دمای جریان هوا را اندازه بگیرند. اما با این حال سوالات مهمی هنوز بیجواب مانده بودند:
دمای گیاه چقدر است؟ دمای خاک چقدر است؟ چگونه شرایطی مثل نور خورشید، جریان هوا و رطوبت هوا بر روی رابطه دمای هوا و دمای گیاه تاثیر میگذارد؟
مفهوم انرژی گرمایش تابشی بهطور کلی ذهنیتها را در رابطه با نگهداری یک گلخانه تغییر داده است. سیستمهای گرمایش تابشی گازسوز (بخاری تابشی) توسط مهرتاب طراحی شد و بهینگی خود را به عنوان سیستمی شبیه به خورشید ثابت کرده است.
سیستمهای گرمایش تابشی از اوایل سال ۱۹۷۰ تا به حال در صنعت گلخانهای به صورت تجاری مورد استفاده قرار گرفتهاند و خیلی از گلخانهداران، این سیستمها را فراتر از حد انتظار توصیف کردند. این سیستمها اگر به خوبی نصب و به کار گرفته شوند، میتوانند به شدت کاربردی و بهینه باشند.
سامانه گرمایش تابشی موضعی گلخانه
سامانه های گرمایش تابشی موضعی (گرماتاب) بهترین راهکار گرمایشی برای سالن های تولیدی، کارخانجات، سالن های صنعتی، فضاهای باز و رستوران، سالن های مرغداری ، گلخانه ها و کلیه فضاهای بزرگ می باشد که درکنارگرمایش مطلوب یکنواخت سهم بسیار زیادی در کاهش مصرف سوخت نیز دارد.
مکانیزم گرمایشی این دستگاه ها گرمایش تابشی بوده و مکانیزم آن برگرفته از نحوه گرمایش خورشید میباشد .
سامانه های گرمایش تابشی موضعی (هیتر گلخانه) علاوه بر صرفه جویی های اقتصادی، فضای مفید کاری را اشغال نمیکند این سامانه ها بر روی سقف نصب شده و گرمایش آن در کف سالن پخش میشود.
بهترین گزینه برای گرمایش مطلوب و یکنواخت گلخانه سامانه گرمایش تابشی موضعی می باشد، از مهمترین ویژگی این دستگاه ها امکان منطقه بندی گرمایی کل سالن میباشد و میتوان فقط بخش از سالن که نیاز به گرمایش دارد و یا تفاوت دمای بین چند گیاه داشته باشیم بسته به نیاز روشن نمود و تاثیر بسیار زیادی در کاهش مصرف سوخت دارد در این سیستم نیاز به پیش گرمایش ندارد، و خرابی یک مشعل باعث ایجاد مشکل جدی دمایی در کل گلخانه نمی گردد .
مزایای هیتر گرمایش تابشی گلخانه مهرتاب
تمرکز گرمایش در بستر خاک و ریشه گیاه
حذف تهویه با توجه به عدم ایجاد گاز سمی
کاهش ابر حرارتی در زیر سقف و مانع از اتلاف گرما
عدم نیاز به زیرساخت تاسیساتی
کنترل دما به صورت خودکار و هوشمند
مشعل دارای استاندارد IP54 جهت جلوگیری از نفوذ غبار و آب
عدم اشغال فضای مفید به دلیل نصب شدن در ارتفاع
توزیع یکنواخت گرما و جلوگیری از اتلاف انرژی
تامین دیاکسیدکربن موردنیاز گیاهان
سرعت بالای تامین گرما نسبت به روشهای سنتی
سیستم گرمایش تابشی گلخانه مناسب برای ذخیره انرژی- سوخت و الکتریسیته
زمانی که تولیدکننده نحوه کارکرد دستگاه را درک میکند، اولین سؤالی که میپرسد این است که ذخیره انرژی چگونه صورت میگیرد، با تبدیل انرژی گاز به انرژی تابشی، این دستگاهها بسیار بهینه عمل میکنند.
همچنین ذخیره انرژی الکتریکی نیز به این دلیل است که این سیستمها نیاز به گردش هوا ندارند و همین مسئله گلخانهها را از فن و دمنده و پنکه بینیاز میکند. این سیستمها در نزدیکی سقف قرار میگیرند و گرما را از بالا به پایین تابش میکنند و بدون گرم کردن هوا میتوانند همهی اجسام روی سطح زمین را با توزیع دمایی بسیار خوبی گرم کنند.
هرچه لوله داغتر باشد و قدرت بازتابش بازتابکننده در بالای لوله بیشتر باشد. دمای محیط نیز بیشتر خواهد بود. این تابشها نیازی به هوا برای منتقل شدن ندارند و آنقدر مسیرشان را ادامه میدهند تا به یک جسم برخورد کنند.
زمانی که امواج به جسم برخورد کنند، انتقال گرما صورت میگیرد. این جسم میتواند هر چیز باشد مثل گیاه، زمین، خاک و میزها یا سینیها و غیره. اگر سطح این جسم بازتابکننده نباشد پس گرما را جذب میکند.
مکانیسمهای انتقال گرمای دیگری نیز وجود دارند مثل انتقال همرفتی و هدایتی. گرما میتواند از طریق برگها به دیگر قسمتهای گیاه انتقال پیدا کند، همچنین گرما با انتقال گرمای هدایتی از خاک به ریشه گیاه انتقال پیدا میکند. این یعنی با این سیستم جدید، ما فقط از یک مکانیسم انتقال گرما استفاده نمیکنیم و همهی مکانیسمهای موجود به کار گرفته میشوند. در صورتی که در سیستمهای گرمایشی قدیمیتر ما فقط شاهد انتقال گرمای همرفتی بودهایم.
به عبارت دیگر در سیستمهای جدید، گرما با مکانیسم تابشی به اجسام انتقال داده میشوند و سپس با استفاده از مکانیسم انتقال هدایتی، گرما از جسمی به جسم دیگر و با مکانیسم همرفتی از جسم به هوای اطراف انتقال پیدا میکند.
کاهش اتلاف انرژی با سیستم گرمایش تابشی گلخانه
وقتی گرما مستقیم به خاک و گیاهان بتابد، دمای آنها از دمای هوای اطراف در حدود ۳ درجه سانتیگراد بیشتر خواهد شد. همچنین دیگر هوا آنقدر گرم نخواهد شد که به سمت بالا حرکت کند.
با روشهای گرمایش سنتی تقریباً به ازای هر ۳۰ سانتی متر ارتفاع، دمای هوا یک درجه سانتیگراد افزایش پیدا میکند. به این ترتیب، هوای موجود در بالای گلخانه در حدود ۸ الی ۱۰ درجه سانتیگراد گرمتر از سطح زمین خواهد بود. این گرمای اضافی در بالا باعث اتلاف انرژی خواهد شد.
محاسبه انرژی گرمایی از دست رفته
بر طبق محاسبات در هندبوک (کتابچه راهنما) انجمن ASHRAE به دلیل پدیدههایی مثل نفوذ و تابش و همچنین تجمع کمتر هوای گرم در مناطق بالای ساختمان، در حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد کاهش اتلاف در گلخانه را شاهد خواهیم بود. به این ترتیب کاهش هزینههای سوخت را شاهد هستیم.
مقایسه بین سیستم دیگ بخار و سیستم گرمایش تابشی گلخانه
میخواهیم یک مقایسه بین سیستم دیگ بخار و سیستم گرمایش تابشی انجام دهیم:
ظرفیت دیگ بخار = اتلاف گرمایی در گلخانه + ۱۵% (برای دیگهای بخار آب)
ظرفیت سیستمهای گرمایش تابشی لولهای = اتلاف گرمایی- ۱۵ تا ۲۰ % (وابسته به نوع هیتر)
به این صورت متوجّه میشویم که اگر از سیستم تابشی استفاده کنیم، تا ۳۵% صرفهجویی در مصرف انرژی خواهید داشت. اگر انرژی سیستم تهویه هوا و همچنین پمپی که سیستم دیگ بخار نیاز دارد بخار آب را درون لولهها پخش کند را به اینها اضافه کنید، خواهید دید که این عدد میتواند تا ۵۰ درصد نیز افزایش داشته باشد.
کاهش احتمال بیماریها با سیستم گرمایش تابشی گلخانه
برای کاهش احتمال بیماریها، گلخانهداران تلاش میکنند تا یکی از سه عامل از مثلث بیماری گیاهان را از بین ببرند. هر سه عامل برای ایجاد یک بیماری نیاز هستند. این سه عامل به ترتیب، میزبان و عامل بیماری و همچنین محیط هستند. میزبان همان گیاه یا قسمتی از گیاه است.
عامل بیماری هم یک عامل بیولوژیکی واگیردار مثل ویروس یا باکتری و یا قارچ و فیتوپلاسما و غیره است. عامل آخر یعنی محیط به معنی ایجاد شرایط برای پخش و انتشار این بیماریهاست.
گرمایش تابشی لولهای با استفاده از یک طراحی و نصب مناسب، از پخش و انتشار اکثر بیماریها جلوگیری میکند. در واقع با قطع کردن یکی از گوشههای مثلث، احتمال ایجاد بیماری را تا حدّ زیادی کم میکند.
دو عامل مهم برای بیماری، خیس بودن سطح گیاهان و سطح رطوبت بالای هوا هستند که در سیستم تابشی به خوبی کنترل میشوند. دمای سطح گیاهان همیشه از دمای سطح هوا بالاتر است و این مسئله به تبخیر سریعتر رطوبت از سطح گیاه کمک میکند. پس میشود با کنترل رطوبت هوا بسیاری از بیماریها را مهار کرد.
سادگی کنترل رطوبت هوا در این سیستمها یک مزیت بسیار بزرگ است. بر اساس نظریههای گیاهشناسان، رطوبت اضافی در سطح گیاهان باعث ایجاد بیماریهای زیر میشود:
Fungal Leaf Spots — Cercospora, Alternaria, Collectotrichum
Gray Mold (Botrytis Blight)
Downy Mildew
Leaf Rusts
Bacterial Leaf Spots — Xanthomonas, Pseudomonas
Root Rots — Pythium (Black Rot or Water Mold), Phytophthora (Crown Rots), Rhizoctonia, Sclerotinia Sclerotiorum (Cottony Rot)
همچنین بیماری میتواند از طریق حشرات در رطوبت بالا انتقال یابد. بعضی از حشرات روی خزههای گلدانها و خاک و زمین در محیط با رطوبت رشد میکنند. این حشرات میتوانند باعث بیماریهای باکتریایی و قارچی شوند. از آنجایی که گرمایش تابشی بهراحتی رطوبت سطح را از بین میبرد، به آسانی هم میتواند مانع رشد این حشرات شود و کمک کند که محیط سالمتری داشته باشیم.
استفاده از گرما دقیقاً در جایی که نیاز است
در گلخانهها سه قسمت برای کاشت گیاهان وجود دارد: روی زمین، روی میز یا گیاهان آویز شده از بالا. با سیستم گرمایش همرفتی، بسیار سخت خواهد بود تا دما را بهطور یکنواخت به سطح زمین برسانیم. هوای سرد باعث میشود تا گیاه رشد کمتری در بالای خاک داشته باشد و رشد آن بیشتر در ناحیه ریشه اتفاق بیافتد.
با میزهایی که کمی از زمین فاصله دارند، گیاهان کمی بالاتر از سطح زمین رشد میکنند. از آنجایی که گلخانهداران میدانند که هوای گرم به سمت بالا حرکت میکند، پس سنسورهای دما را دقیقاً در بالای گیاهان قرار میدهند تا دمای دقیقتری را نشان دهد.
گیاهانی که با آویزها نگه داشته میشوند به هوای گرم بالایی نزدیکترند و کمتر به رسیدگی برای تنظیم دما نیاز دارند.
از طرفی تکنولوژی سیستم گرمایش گلخانه مهرتاب همهی این مسائل را حل کرده است. امواج تابیده شده به راحتی به هر مکانی که نیاز باشد، تابیده میشود. از آنجایی که امواج تابشی به درون خاک نفوذ میکنند و به گرما تبدیل میشوند، پس نگرانی از بابت سرد ماندن ریشه گیاهان نیز نمی ماند. این مسئله خودش باعث رشد بهتر و سریعتر گیاهان نیز خواهد شد.
این سیستمها خطی هستند و دما را بهطور یکنواخت پخش میکنند. برای درک بهتر مسئله، یک لامپ مهتابی را در نظر بگیرید که نور را بهطور یکنواخت پخش میکند و مانند لامپهای قدیمی، نور را در یک مکان متمرکز نمیکنند. به این صورت به همهی اشیایی که به نوعی در راستای این تابش هستند گرما خواهد رسید. حتی اگر در راستای آن نیز نباشند هم میتوانند از مکانیسمهای دیگر انتقال حرارت برای گرم شدن استفاده کنند.
طراحی کاربردی و گرمایش منطقهای در گلخانه
گلخانهها معمولاً به شکل یک سازه باریک و بلند ساخته میشوند. این شکل هندسی نیازمند یک سیستم گرمایشی خاص نیز خواهد بود. تکنولوژی جدید طوری طراحی شده که کاملاً برای یک سالن به طول ۱۵۰ فوت یا ۴۳ متری کافی باشد. سالنهای ۳۰۰ فوتی یا ۹۰ متری میتوانند از چندین دستگاه گرمایشی استفاده کنند که دقیقاً پشت سرهم قرار گرفتند و لوله اگزاست آنها از دو سمت انتهایی خارج شود.
استفاده بهینهتر از فضای گلخانه
از آنجایی که این سیستمها برای توزیع بهتر دما در تمام فضای گلخانه طراحی شدهاند، گلخانهداران میتوانند حداکثر استفاده را از فضای گلخانه داشته باشند. حتی مکانهایی که قبلاً به دلیل نرسیدن گرما به آنها به عنوان راهرو استفاده میشدند، حالا میتوانند برای کاشت گیاه و به دست آوردن محصول بیشتر مورد استفاده قرار گیرند.
حتی میتوان گیاهان را در چند طبقه کاشت و باز هم توزیع گرمایی خوبی داشت. کاشتن گیاه در چند طبقه باعث استفاده بهینهتر از هر مترمربع گلخانه خواهد شد. در این سیستم میتوان گیاهانی که نیاز چندانی به نور خورشید ندارند را در کف زمین کاشت و بقیه گیاهان نیازمند نور را در طبقات بالا قرار داد.
نصب سیستم گرمایش تابشی گلخانه در ارتفاع
این سیستم در بالاترین حد ممکن در سالن گلخانه قرار میگیرد. مقدار منطقه تحتپوشش این لولهها معمولاً کمی بیشتر از دو برابر ارتفاع لوله نصب شده میباشد. مثلاً اگر لولهای در ارتفاع ۴.۵ متری قرار گیرد، در حدود ۱۰ متر توزیع دمایی عالی خواهد داشت. برای ساختمانها و سالنهای پهنتر، مخصوصاً در اقلیمهای سردتر ممکن است دو سری از این هیترها نیاز باشد تا هرکدام از هیترها قسمتی از زمین را گرم کنند.
بازیابی دوباره گرما در گلخانه
زمانی که مشعل هیتر تابشی روشن میشود، سریعاً لوله را گرم میکند و گرمای تابشی بدون اتلاف وقت ساطع میشود. در طی چند دقیقه، شخص میتواند گرمای ساطع شده را کاملاً حس کند. بازیابی دوباره گرما در این سیستم بسیار سریعتر از سیستمهایی مثل دیگ بخار یا سیستمهای همرفتی انجام میگیرد.
این سیستمها نیاز ندارند تا حجم زیادی از آب یا هوا را گرم کنند و به درون لولهها پمپ کنند تا تأثیرشان حس شود. هیتر تابشی مهرتاب میتواند مستقیماً و بدون دخالت آب یا هوا، گرمای خود را به گیاهان برساند.
قابل اطمینان بودن سیستمهای گرمایش تابشی مهرتاب
سیستم های گرمایش گلخانه مهرتاب بسیار قابل اعتماد هستند. اگر مشعل یکی از این سامانهها در این سیستم دچار مشکل شود، بقیه مشعلها به کارکردن خواهند داد. سیستمهای چند مشعله برای کارکرد مناسب، به یکدیگر وابسته نیستند و این مسئله باعث یک عملکرد قابل اتکا خواهد شد.
این سیستمها مانند هر وسیله ادامه تاسیساتی و مکانیکی دیگری نیاز به رسیدگی دارند و صاحبان گلخانهها باید همیشه در انبار، لوازم جانبی این سیستمها را در دسترس نگهدارند تا به سرعت تعمیر گردد.
همچنین نصب یک آلارم دما برای گلخانه ضروری میباشد تا وقتی که سیستم از کار افتاد و دما افت کرد، به سرعت هشدار دهد.
همچنین در مناطق خیلی سرد، میشود از سنسور برف نیز استفاده کرد تا وقتی که دمای بیرون ناگهان افت کرد، به سرعت گرمای از دسترفته را جایگزین کند.
یکنواختی دمایی درسیستم گرمایش گلخانه
زمانی که تمام یک گلخانه به یک محصول تکفصلی اختصاص داده میشود، بسیار مهم است که تمام گیاهان با هم در یک زمان به باردهی برسند. برای این منظور نیاز است تا کنترل دقیقی روی دمای گلخانه داشته باشیم. گوشهها و کنارههای دیوار و انتهای سالن که سردتر است، باعث تأخیر در زمان باردهی خواهد شد.
یک سیستم گرمایشی با طراحی خوب، در ۹۵ درصد سطح زمین تفاوت دمایی کمتر از ۱ درجه سانتیگراد خواهد داشت. این کنترل دمایی مزیت بزرگی است چون باعث بهبود کیفیّت و کمیّت محصولات خواهد شد.
دمای یکنواخت در طول شبانهروز با سیستم گرمایش گلخانه مهرتاب
گلخانهها نیاز به سیستمهای گرمایشی دارند تا در طول روز کمتر از طول شب کار کنند. چون که در طول روز گرمای خورشید به گرمایش گلخانه کمک میکند. زمانی که اجسام این گرما را جذب کنند و از محیط اطرافشان گرمتر شوند، دوباره گرمای اضافی را به محیط بازتابش میکنند تا هوای اطراف و دیگر اجسام سردتر نیز به دمای بالاتری برسند.
اما درست زمانی که گرمای خورشید از بین میرود، دمای گیاهان و خاک از دمای هوا پایینتر می آید و همین باعث اختلاف دمایی بین روز و شب خواهد بود. این نوسان دمایی گیاهان میتواند تأثیرات بدی داشته باشد و بههمین خاطر گلخانهداران همیشه در تلاشند تا این اختلاف دمایی را به حداقل برسانند و دمای یکنواخت در طول شبانهروز ایجاد کنند.
بههمین منظور، سیستمهای تابشی، گرما را مستقیماً به گیاهان و خاک میتابانند و همیشه دمای گیاهان از دمای اطراف بیشتر خواهد بود. با این عملکرد، این سیستمها میتوانند جای خالی خورشید را در شب پر کنند و دما را در طول شبانهروز یکسان نگهدارند.
ایجاد یک چاه گرمایی
مهندسان به خاک و گلدانها و میزها و حتی زمین به شکل یک چاه گرمایی نگاه میکنند. از آنجایی که موج فروسرخ به سمت پایین حرکت کرده و پس از برخورد با خاک و گیاهان به گرما تبدیل میشود و در آنجا ذخیره میشود، با از کار افتادن احتمالی سیستم گرمایی در یک شب سرد زمستانی، میتوان از این مطمئن بود که حجم زیادی از گرما در خاک زیر گیاهان ذخیره شده و میتواند در مواقع بحرانی مورد استفاده قرار گیرد.
نفوذ گرما در هر سطحی
چه مقدار خاک در ظرف یا گلدان شما زیاد باشد و چه مقدار کمی خاک در ظرف داشته باشید، میتوان از این موضوع مطمئن بود که گرما به آن نفوذ خواهد کرد. فقط ممکن است زمان بیشتری طول بکشد. با دمای مطلوب خاک، شما میتوانید از رشد خوب ریشه گیاه تازه کاشته شده مطمئن باشید.
مدیریت دمای خاک سیستم گرمایش گلخانه مهرتاب
سوالی که اکثراً پرسیده میشود این است که آیا با رشد گیاه و شاخ و برگهای آن، گرمای کافی به خاک میرسد؟
زمانی گیاه کوچک است و هنوز رشد کافی نکرده، مقدار قابل توجهی گرمای مستقیم به خاک میرسد، چون سایه کمی توسط برگ گیاهان ایجاد میشود.
زمانی که خاک گرم شود، دمای آن در یک مقدار ثابت باقی میماند، زمانی که برگها رشد بیشتری کنند، با روشهای سنتی گرمایش نیاز به سیستم گرمایشی به همراه جابهجایی هوا میباشد که گرما را در بین شاخه و برگها منتقل کند و به خاک برساند.
بدون سیستم تهویه، هوای گرم در بالا و هوای سرد در پایین میمانند و به سختی میشود تا دمای خاک را به حد مطلوب رساند. در طول روز، خورشید میتواند به گرم شدن خاک کمک کند اما در طول شب دمای خاک به شدت افت میکند. اما برخلاف سیستم همرفتی، گرمای سیستم تابشی به راحتی از بین برگ درختان عبور کرده و همچنین از سطح برگهای دیگر هم گرما بازتابش میشود. همهی اینها کمک میکنند تا خاک گرمتری داشته باشیم.
پاسخ سطح پوست گیاهان به تابش فروسرخ
گلخانهداران تنظیم دمای خاک و دمای برگ گیاهان و رطوبت و دمای هوا را برای رشد هر چه بهتر گیاهان ضروری میبینند.
اما مهمتر از همه اینها دمای برگ گیاهان است. برای اینکه دمای این سطح دقیق اندازهگیری شود. دستگاههایی مانند ترمیستورها که انرژی تابشی را مثل برگ درختان جذب میکنند، میتواند مورد استفاده قرار بگیرند. ترموستاتها و ترمیستورهایی که در ارتفاع بالا نصب میشوند، نمیتوانند قابل اتکا باشند.
کف زمین خشکتر
در گلخانهها که راهروی بتنی دارند، کف زمین با گرمای تابشی سریعاً خشک میشود. کف زمین به همان شکلی که بقیه اجسام گرما را جذب میکنند، گرما را جذب کرده و خشک میشوند.
آسایش با سیستم گرمایش گلخانه مهرتاب
فراهم کردن یک محیط خوب و راحت برای کارمندان میتواند مزیتهایی داشته باشد. مثل استخدام کارمندان بهتر. درواقع کارمندان با استفاده از این سیستم گرمایشی میتوانند محیط دلپذیری را برای کار تجربه کنند.
سادگی در نگهداری
تمامی سیستمهای گرمایشی نیازمند نگهداری هستند تا به خوبی عمل کنند. سیستمهای گرمایش گلخانه مهرتاب نیازمند نگهداری بسیار کمی دارند. از آنجایی که همهی اجزای سیستم گرمایشی در دسترس و قابل مشاهده است، بعضی از رسیدگیها میتواند حتی در طول روز و همچنین در زمان کارکرد دستگاه صورت بگیرند. فاصله مناسب دستگاه از گیاهان باید رعایت شود و همچنین چیزی نباید از این دستگاهها آویزان باشد.
لولهها و بازتابکننده باید بسیار امن و مناسب نصب شوند و همچنین نباید ذرهای کثیفی و خاک روی آنها بماند و همچنین دستگاه باید بدون سروصدا و لرزش اضافی کار کند. همچنین محفظههای احتراق باید بهطور مرتب مورد بازرسی قرار گیرند تا از کارکرد مناسبشان اطمینان حاصل شود.
رسیدگیهای سالانه شامل:
۱ – مشاهده عملکرد دمنده
۲ – سیمکشیهای سنسور دما و دیگر سنسورها
۳ – بازرسی وضعیت فیلتر هوا و نظافت آنها در صورت لزوم
۴ – بازدید و تأیید عملکرد مناسب موتور تولید گرما
برای دیدن جزئیات نصب و نگهداری به دفترچه راهنما رجوع کنید.
سایهها در سالن گلخانه
گلخانهداران همیشه از اثر کمبود نور در سالن بر اثر ایجاد سایه مطلع بودند و سعی در برطرف کردن این موضوع داشتند. در سیستمهای گرمایش گلخانه مهرتاب، بازتابکنندهها، عرضی در حدود ۳۵ سانتیمتر دارند که سایه بسیار کمی را در مقایسه با سیستمهای دیگر ایجاد میکنند و به این ترتیب نور بسیار بیشتری به گیاه خواهد رسید.
گرمایش تابشی در مقایسه با گرمایش همرفتی
سیستمهای گرمایش همرفتی معمولاً هزینههای نصب اولیه کمتری نسبت به سیستمهای تابشی دارند. هرچند این سیستمها در ادامه هزینههای نگهداری و همچنین کارکرد بالاتری خواهند داشت. سیستم گرمایش همرفتی در دو مکانیسم مهم انتقال حرارت دارای کمبودهای قابل توجهی است.
اول اینکه بهدلیل جابهجایی هوای طبیعی، هوای گرم در حضور هوای سرد به سمت بالا میرود اما انرژی تابشی نه تنها به سمت بالا نمیرود بلکه مستقیماً به سمت پایین میآید و به اجسام برخورد میکند.
دوم اینکه جابهجایی هوای گرم در بین اجسام باعث سردتر شدن اجسام دارای رطوبت میشود. درواقع تبخیر این رطوبت باعث سردتر شدن هوا میشود.
سیستمهای تابشی اگر به خوبی نصب و نگهداری و استفاده شوند، یک دمای بسیار یکنواختتر نسبت به سیستمهای همرفتی به دست میدهند. این سیستمها حتی این امکان را دارند تا هر منطقه را به دمای متفاوت و مختص خودش برسانند. درواقع دو منطقه دمایی متفاوت ایجاد کنند.
گرمایش تابشی در مقایسه با سیستمهای پخش بخار
بخار و آب گرم برای مدت زیادی مورد قبول عموم گلخانهداران بود و تنها انتخاب محسوب میشد. اما به دلیل هزینه بالای نصب و نگهداری و استفاده، نظرات کمکم در حال تغییر است. از نمونه مشکلات این سیستم جاگیر بودن آن و همچنین نیاز به لوازم جانبی بسیار زیاد است. اما در سمت دیگر تکنولوژی گرمایش تابشی هیچ فضایی را روی زمین اشغال نمیکند و همچنین اگر فضای گلخانه افزایش یافت، به راحتی میشود توان این سیستمها را افزایش داد.
با وجود اینکه این سیستمهای بخار بسیار پیشرفت کردهاند و اصلاح شدهاند اما هنوز راه زیادی تا بهینه بودن مصرف سوخت دارند. هزینه نگهداری این سیستمها بسیار گرانقیمت خواهد بود. اگر مشکلی برای این سیستمها پیش بیاید، دیگر جایگزینی برای گرم کردن گلخانه نخواهد بود.
بهطور کلّی، جایگزینی این سیستمها با تکنولوژی جدید گرمایش تابشی میتواند توجیه اقتصادی خوبی داشته باشد و میتواند در چند سال، هزینه نصب اولیه را به صاحبان گلخانه برگرداند.
گرمایش تابشی به عنوان یک انتخاب کم هزینه
راه های بسیاری برای صرفهجویی در هزینه، پیش روی گلخانهداران وجود دارد. اما همانطور که پیشتر بحث شد، همهی این موارد باعث ایجاد مشکلات دیگری میشود. با استفاده از تکنولوژی سیستم گرمایش گلخانه مهرتاب میتوان تا ۵۰ درصد در مصرف انرژی صرفهجویی کرد. اما به جز مبحث انرژی و هزینهها، این تکنولوژی کمک به رشد هرچه بهتر و بیشتر گیاهان نیز میکند. همچنین هزینههای رسیدگی پایینی دارد و استفاده بهینه از فضا را به حداکثر میرساند.
این مزیتها توانسته این سیستم را به بهترین انتخاب برای گلخانهها تبدیل کند.
مطالب مرتبط: